* H.
Klerx en A. Hinten (red.), Twee zielen in één borst. Filosofie op spanning |
|
||
|
Nijmegen (Valkhof) 2013 168 p. ISBN 9789056253950 € 15,00 |
|
|
Ontdekking van
de Romantiek bij uitstek is wel dat er, in de menselijke inborst, twee zielen
om de suprematie strijden met aan een kant het verstand en aan de andere het
gevoel. Georg Hegel sprak in dit verband over het “ongelukkige bewustzijn”:
de mens beseft zich dat al zijn of haar verlangens uiteindelijk niet vervuld
zullen worden. Kan er ooit uit die ogenschijnlijk onverzoenbare tegenstelling
iets moois geboren worden? In de bundel Twee zielen in één borst. Filosofie op
spanning worden ziel en bezieling aan een nader onderzoek onderworpen. In
het eerste deel komt de kwestie van de menselijke ziel aan bod, in het tweede
de vraag naar de bezieling of juist het gebrek daaraan van het Europese
eenwordingsproject. Deel 1 betreft
dus de ziel, bijvoorbeeld: het bestaansrecht van de ziel als object van
studie, de communicatie tussen zielen en hoe verstand en gevoel toch
(enigszins) in balans komen. In een eerste referaat benadrukt Ger Groot het
dialogische karakter van de filosofie, die nooit uitsluitend een monoloog is
en altijd een gesprek is met andere zielen. De monologische, een-zielige
filosofie is, aldus Groot, een fictie, daar waar het de zoektocht naar de
waarheid betreft. Een leuke
bijdrage is die van Herman de Regt over de correctie die wetenschappelijk
onderzoek aanbrengt in de spanningsrelatie tussen gevoel en verstand. Het
menselijk vermogen tot correctie – lees: wetenschap – zorgt uiteindelijk voor
grotere controle van de ratio op de emotie. Trouwens, De Regt wijst er
ondertussen op dat de tegenstelling tussen gevoel en verstand, misschien
beter kan worden vervangen door een andere. In deel 2 over
het verdeelde Europa krijgt het dialogische, meerstemmige filosofische
gesprek ook een praktische invulling. Filosofen gaan daar in discussie over
de vraag of ons verlangen naar Europese eenheid wel op realiteit gestoeld is. En daar waar de
Europa-pessimistische Ad Verbrugge zich afvraagt of het continent haar ziel
niet vergooid heeft aan het grote geld, de liberale markeconomie en regelzucht,
gloort er toch een klein beetje hoop. Voor zijn opponenten, onder andere René
Boomkens en Theo de Wit, heeft Europa nog niet volledig heeft afgedaan. Twee zielen in één borst. Filosofie op spanning verscheen als uitvloeisel van de “Dag
van de Filosofie” (2012), die ieder jaar in april wordt georganiseerd door de
Universiteit van Tilburg. Het werd een alleszins boeiende bundeling teksten,
die bovendien goed leesbaar en onderhoudend is. |
|||