* Woordenboek Filosofie (geheel herziene en aangevulde uitgave)

 

 

 

 

 

H. Willemsen & P. de Wind (red.), Antwerpen (Garant) 2015, 648 p., ISBN 9789044132281, € 49,00

 

 

inhoudachterflap

 

Is het toeval dat deze geheel herziene uitgave van het inmiddels drieëntwintig jaar oude Woordenboek Filosofie met het lemma “aandacht” opent? Misschien niet.

“Aandacht” lijkt een passend begin voor wat een enorm en precies werk moet zijn geweest : het redigeren van een bestaand en volumineus werk, waarbij bovendien meer dan 100 medewerkers (sommigen postuum) betrokken waren. Dit toepasselijke begin detoneert niet en is ook niet pretentieus!

Wanneer de edities van 1992 en 2015 naast elkaar worden gelegd, blijkt overduidelijk dat er veel onderhoudswerk aan deze nieuwe uitgave is besteed. Het Woordenboek Filosofie werd treffend geactualiseerd.

De invloed van de postmoderne filosofie en de doorwerking ervan in de jaren 1980 en 1990 bijvoorbeeld blijken overduidelijk aanwezig. Sommige ingangen zijn nieuw, zoals Foucaultiaanse noties als “genealogie” en de ermee verwante “zelfzorg”. Ook de “nomadische subjectiviteit” is zo’n postmoderne nieuwkomer.

Andere thema’s zijn danig uitgebreid of gehergroepeerd, zoals het lemma “feminisme” en ermee verwante lemma’s. Conform de nu lopende inzichten verwijst “vrouwenstudies” door naar “gender-studies” (zie ook volgende alinea).

De vragen rond herkomst en ontstaan, aard en betekenis van man- en vrouw-zijn (en van alles daartussen, daarnaast of onherleidbaar anders) zijn nog niet de wereld uit, maar “sekse” (biologisch) en “gender” (sociale conventies of de breuk daarmee) zijn in het woordenboek fysiek van elkaar losgekoppeld – daar liggen nu goed 260 bladzijden tussen.

Wie in 2015 “sex and gender” opslaat (goed voor een zelfstandige ingang in 1992) wordt direct doorverwezen naar “sekse-socialisatie theorieën”. De notie “gender” heeft zich evident als relevant geëmancipeerd.

Edward Wilsons sociobiologie en Richard Dawkins hebben hun intrede gedaan in het lemma “evolutietheorie”. “Digitalisering” en “informatisering” zijn weer andere begrippen, waarvan waarschijnlijk de redacteuren in 1990 nog niet bevroedden wat de impact ervan zou zijn. Ontbreken kunnen ze echter in dit herziene woordenboek niet.

De nieuwe, de talloze bestaande en vernieuwde, redactioneel verbeterde en gestroomlijnde lemma’s laten zien dat ook woordenboeken een product van hun tijd zijn en zichzelf kunnen overleven. Daarom is deze nieuwe editie een welkome update die van harte wordt aanbevolen.